Ukrayna’nın karşı saldırısının ikinci ayı: Yavaş ilerleyişin nedeni ne?

Frank Gardner ve Jake Horton | BBC Güvenlik Muhabiri ve BBC Verify

Ukrayna’daki savaş kritik bir aşamada. Bundan sonra olacaklar hem ülkenin geleceğini hem de Avrupa’nın güvenliğini şekillendirebilir.

Rusya’nın işgalinin ilk 18 ayında, Ukrayna ordusu çoğunlukla savunma pozisyonundaydı. Fakat bu yaz Ukrayna, Batı’nın verdiği milyarlarca dolarlık silahların da desteğiyle saldırıya geçti.

Kiev’in hedefi işgal altındaki doğu ve güney topraklarından Rusya’yı tamamen çıkarmak.

Peki Ukrayna’nın hücumunun ikinci ayında, kış gelmeden önce her anın değerli olduğu şu günlerde Ukrayna ordusunun ilerleyişi nasıl gözüküyor?

Ukrayna’nın doğusunda işgal altındaki toprakların boyutuyla kıyaslayınca, Ukrayna ordusunun son iki aydaki ilerleyişi epey küçük kalıyor.

Rusya, komşusunun topraklarının yaklaşık yüzde 20’sini işgal altında tutuyor.

Rus ordusu bu bölgelerde sağlam savunma mevzileri de inşa etti.

Aslında Kasım 2022’den günümüze kadar geçen 10 ayda sahada büyük bir değişiklik olmadı. O dönem Ukrayna’nın son hamlesi, kuzeydoğuda Herson kenti ve geniş bir bölgeyi geri alması olmuştu.

Fakat sahada Ukrayna’nın hiç yüzü gülmüyor da değil.

Son olarak Donetsk bölgesindeki Staromaiorske köyünü geri aldılar.

Ülkenin doğusundaysa Bahmut etrafında bu yazın başlarında kaybettikleri bazı bölgeleri ele geçirdiler.

Güneydeki Zaporijya’da da az miktarda ilerlemeyi başardılar.

Burası stratejik öneme sahip bir yer. Ukrayna buradan Azov Denizi’ne ilerlemeyi başarabilirse, Kırım’dan Ukrayna’nın doğusuna giden ikmal hatlarını kesebilir.

Aşağıdaki haritada Ukrayna’nın Mariupol civarındaki ilerlemesini mor renkte görebilirsiniz. Kırmızılar Rusya’nın işgal etti yerleri gösterirken siyah çemberler ise Rusya’nın inşa ettiği savunma mevzileri.

Bu çemberlerden oluşan hatlar, Rusya’nın ne kadar güçlü bir savunma hattı ördüğünü gösteriyor.

Ukrayna’nın ilerleyişi neden yavaş?

Bağımsız analistlere göre Ukrayna bu iki ayda, 1.125 kilometrelik cephenin iki bölgesinde 16 kilometre civarında ilerlemeyi başardı.

Bu, Kiev’in de Batı’nın da umduğundan daha yavaş.

Ukrayna güçleri üç ayrı noktada, cephede açabilecekleri bir gedik arıyor.

Fakat bunun olacağını bilen Ruslar aylar boyunca, modern tarihin en gelişmiş savunma pozisyonlarını inşa etti.

Siper, korugan ve tank engellerinden oluşan savunma hattına binlerce de mayın gömüldü.

Bu hat, Ukrayna’nın ilerleyişini son derece zorlaştırıyor.

Londra’daki King’s College’dan savunma uzmanı Marina Miron, Ukrayna’nın güney cephesindeki hedeflerini küçültmek zorunda kaldığını, Kırım’ı alma hedeflerinin kısa süre içinde gerçekleşmesinin mümkün gözükmediğini söylüyor.

Dr. Miron, Ukrayna ordusu için en gerçekçi hedefin Rusya için önemli bir lojistik üs olan Güneydoğu Ukrayna’daki Tokmak kentini almak olacağını da ekliyor.

Kiev Temmuz ayında Tokmak’a bir zırhlı birlik yollamış ve bu birlik hezimete uğramıştı.

Sosyal medyada paylaşılan ve BBC’nin teyit ettiği videolarda, Batı’nın yeni gönderdiği Leopard tankları ve Bradley zırhlılarının bir mayın tarlasına denk geldiğini ve ardından da Rus topçuları tarafından hedef alındığı görülüyor.

Rus ordusu işgalin ilk 12 ayındaki hatalarının bazılarından ders almış gibi gözüküyor. Üstelik savunma alanında da şaşırtıcı bir şekilde inovatif ve etkililer.

Rus savunma taktikleri

Ruslar çok sayıda anti-tank mayını kullanıyor.

Batı’nın sağladığı mayın temizleme araçları genellikle bir mayın patlamasına dayanıyor ama ikincisinin ardından kullanılamaz hale geliyor. Ruslar da bunu bildikleri için üst üste iki mayın koyarak patlamayı daha güçlü hale getiriyor.

BBC’nin doğruladığı bir videoda, Ukrayna askerlerinin Zaporijya’da girdiği bir siperin uzaktan patlatıldığı görülüyor.

Rus ordusu hava kuvvetlerinden de faydalanıyor ve Ka-52 Alligator saldırı helikopterlerini kullanıyor.

Bu helikopterler, mayınlar nedeniyle yavaşlamak zorunda kalan Ukrayna zırhlılarına roketle saldırıyor.

Ukrayna’nın savaşta hava üstünlüğü bulunmuyor.

Ukrayna hücumunda bundan sonra neler olabilir?

Rusya savunma hattını güçlendirirken Ukrayna’da 12 adet yeni zırhlı tugay oluşturdu. Bunların büyük kısmı Avrupa’da eğitildi ve Ruslardan daha donanımlılar.

Yeni silahlar sayesinde Ukrayna ordusu, Rus cephesinin daha derinlerine saldırı düzenleyebiliyor. Roketler ve toplarla yapılan bu saldırılar Rusya’nın yakıt ve mühimmat depolarının yanı sıra komuta merkezlerini de hedef alıyor.

İngiltere’nin sağladığı Storm Shadow füzeleri 240 kilometrelik menzilleriyle Rusya’nın bazı cephelerin arkasındaki birliklerini daha geriye çekmesine yol açtı.

Ukrayna yeni füzelerin yanı sıra misket bombaları kullanmaya da başladı.

Bu bombaların küçük parçalarının büyük bir kısmı yere düştüğünde hemen patlamayarak daha uzun vadeli tehdit oluştursa da, bu bombaları veren ABD bunların bazı cephelerde Rus askerlerine karşı etkili olduğunu gördüklerini söylüyor.

Jane’s Defence analisti Gian Luca Capovin misket bombalarının Ukrayna ordusuna yardımcı olsa da sahada büyük bir değişim yaratmayacağını belirtiyor.

Öte yandan Rusya da misket bombası kullanıyor.

Kış yaklaşıyor

Zaman Ukrayna’nın lehine ilerlemiyor.

Sonbaharda yağmur mevsimi başlayacak ve toprak yollar çamurla kaplanacağı için birliklerin ilerleyişi zorlaşacak.

Ardından soğuk kış koşulları gelecek.

Bahar geldiğindeyse ABD’de başkanlık seçimi kampanyaları başlamış olacak.

Ukrayna o ana kadar önemli bir ilerleme kaydedemezse ABD ve NATO’dan bugünkü yoğunlukta destek almaya devam edip edemeyeceği belirsiz.

Kiev için zaman daralırken Rusya’nın tek yapması gereken şey ise yasa dışı bir şekilde ele geçirdiği toprakları ellerinde tutmaya devam etmek.