DÜNYA YER FISTIĞI PİYASASI

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Dünyadaki yer fıstığı üretim miktarları incelendiğinde yıllık 16 milyon ton ile Çin birinci sırada yer alıyor.Çin’i 7 milyon ton ile Hindistan ve 3 milyon ton ile Amerika takip etmektedir.Nijerya,Senegal,Arjantin gibi ülkelerle birlikte dünya genelinde yıllık 35 milyon ton yer fıstığı üretiliyor.Arjantin üretim miktarının yaklaşık 700 bin ton olduğu düşünüldüğünde,dünya yer fıstığı üretiminde önemli bir rolü bulunmuyor.Dünyada yetiştirilen yer fıstığı çeşitleri Virjinya, Runner,Spaniş ve Valensiya olmak üzere başlıca dört pazar tipi bulunmaktadır.Bunlardan Virjinya ve Runner tipleri daha iri tohumlu olmaları hasebi ile çerezlik amaçla üretilmektedirler.Spanish (İspanyol) ve Valensiya tiplerinin tohumları daha küçüktür.Spanish tiplerinin tohumları nispeten daha fazla yağ içerdiğinden daha çok yağlık olarak üretiliyor.Valensiya tipleri ise genel olarak haşlamalık fıstık olarak değerlendiriliyor.Yıllık dünya üretiminin ortalama 35 milyon ton olduğu düşünüldüğünde,Türkiye’de üretilen 200 bin ton yer fıstığının dünya yer fıstığı piyasalarına etkisi yok denilecek kadar azdır. Dünya üretim miktarlarının kısa özetini, aşağıda yer alan tabloda görebiliriz.

Yer fıstığı üretimi yapan ülkelerin çoğunluğu,tüketimini de kendileri yapıyor.Zira en büyük üretici olan Çin aynı zamanda en büyük tüketicidir.Yıllık üretim miktarının hemen hemen tamamını kendi ülkesi içinde tüketiyor.Toplam üretim miktarının sadece %1,65’ini ihraç ediyor.Çin’den sonra en büyük üretim payına sahip iki ülke olan Hindistan ve Amerika sırasıyla sadece toplam üretim miktarlarının %4,85  ve  %6,64’ünü ihraç etmektedirler.Dünya piyasalarında ağırlıklı olarak yağ üretiminde kullanılan yer fıstığının çerez olarak tüketildiği en önemli ülke Amerika’dır. Lakin Amerika’da diğer büyük üreticiler gibi ihracat odaklı değil.

TÜRKİYE’DE DURUM

Türkiye, 500 bin dönüm alanda  ürettiği ortalama 200 bin ton yer fıstığı  ile kendi kendine yeten bir ülke konumunda.Her ne kadar Ülkemizde yer fıstığı denilince akla Osmaniye(150 bin dönüm ekim alanı ) geliyor olsa da,250 bin dönüm ekim alanı ile Adana en büyük üretici konumunda.Osmaniye,ekim alanı bakımında Adana’nın gerisinde kalıyor olsa da,Türkiye’de yer fıstığı ticareti Osmaniye üzerinden yürüyor.Sektörün yıllık cirosu 2 milyar TL. Sektörün kurumsal bir zemine oturtulması,öngörülebilir olması şu aşamada mümkün gözükmüyor.Keza sektöre ait veri tabanı çok çok zayıf.Yani yıllık hasat edilen ürün,hasatta kaybedilen miktar,zararlılar ile mücadele,ithalat-ihracat oranı,devir stoku gibi sektörün can damarları konusunda bir rapor bulunmuyor.Gördüğüm kadarıyla kısa vadede oluşma ihtimali de yok.

Bu kadar öngörülemezliğin olduğu bir sektörde,yer fıstığını üretimlerinde hammadde olarak kullanan firmaların bir yıllık periyotta sabit maliyet ile ürün tedarik etme şansları oldukça düşük.Çok oynak bir piyasa var.Bu noktada sözleşmeli ekim yapılıp-yapılmadığı konusunu gündeme getirdik ve gördük ki sözleşmeli ekim yapılmıyor,hatta teklif dahi edilemiyor.Yer fıstığı çiftçisi zengin,yani dönem içerisinde kendisini çok rahat bir şekilde finanse ediyor.Finansal olarak zorlanmayan çiftçi,sözleşmeli ekim konusuna  pek sıcak bakmıyor.

KOOPERATİFLEŞME NE AŞAMADA ?

1985 yılında Çukobirlik bünyesine katılan yer fıstığı,tıpkı diğer kooperatifler gibi sektörde yetkinliğini kaybetmiş durumda.İlk fıstıkçılar sitesi oluşturma aşamasında fıstık esnafından bir miktar üyelik aidatı ile kooperatifleşme adımı atılmaya çalışılmış ancak yine başarısızlıkla sonuçlanmış.Aslında bir şeyler yapılmak istendiği zaman tüm imkanlar var.Zira fıstıkçılar sitesi adı altında oluşturulan bölgede yer tahsisi konusunda bir sıkıntı yok,hatta Çukobirliğin geniş bir de deposu var.Lakin bu imkanlar etkin bir şekilde değerlendirilemiyor.Kısa ve uzun vadede yer fıstığı özelinde bir kooperatifleşme den söz etmek  hayal diyebiliriz.

NEDEN ARJANTİN YER FISTIĞI ?

Arjantin yer fıstığı sahip olduğu spesifik özelliklerinden dolayı dünyada en yaygın kullanımı olan çerezlerden biridir. Yıllık yaklaşık 700  bin ton üretim yapan Arjantin, bu miktarın her yıl hemen hemen %60’ıni ihraç etmektedir. Arjantin yıllık üretim miktarına göre yaptığı ihracat miktarı bakımından diğer ülkelere ile mukayese edildiğinde en büyük ihracatçıdır.Yıllık 35 milyon ton üretimi yapılan yer fıstığı sektörü,derin bir piyasaya sahip olsa da, Arjantin yer fıstığının sığ bir piyasası vardır. Yer Fıstığı, aslında Dünyada yağ sektörü için üretilen bir üründür. Arjantin menşeili yer fıstığı ise çikolata, şekerleme ve kuruyemiş sektörüne uygun yapısı ile diğer ülkelerden ayrışmıştır.Her ne kadar büyük üretici konumunda olan Çin, Hindistan ve Amerika gibi ülkeler ihracat veya ithalat odaklı olmasalar bile, kendi ihtiyaçlarını karşılayamadıkları noktada alternatif yollar arıyor. Bu gibi yıllarda Arjantin yer fıstığın da dramatik(talep kayması) fiyat artışları ile karşılaşılmaktadır. Arjantin yer fıstığı (Runner Tipi) spesifik özelliklerinden dolayı her geçen yıl daha fazla tercih edilmektedir. Ancak Arjantin’de, bilinenin aksine High-Oleic üretim sertifikası olan üretici sayısı son derece azdır. Piyasalarda Arjantin menşeili yer fıstığı olarak satılan ürünlerin önemli bir kısmı High-Oleic özellikte olmamasına rağmen,piyasa da bu özelliğe sahipmiş gibi satılıyor.Bu durumun fark edilmemesi veya ‘’miş’’ gibi yapılmasının ana parametresi ise  dünyadaki bir çok yer fıstığı çeşidine göre daha spesifik özellikler taşıması. Bu yüzden High-Oleic olmayan yer fıstıkları da kendilerine önemli bir pazar oluşturmuştur. High-Oleic yer fıstığının en önemli özelliği, geç okside olmasından dolayı raf ömrünün uzun olmasıdır.Raf ömrü bakımından Osmaniye yer fıstığına göre tam 8 kat daha dayanıklıdır.Bu özelliği ile ülkemizde kuruyemiş sektöründen çok,çikolata sektöründe çeşni olarak yerini koruyor.Şu noktayı es geçmemekte fayda var ki;kuruyemiş sektöründe yağda kavrulmuş tuzlu yer fıstığında tek tercih Arjantin.Çikolata sektörü gibi kuruyemiş sektöründe de bağımlılık söz konusu.

YERLİ TOHUM GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI

Yerli tohum konusunda Çukurova üniversitesi bir dizi çalışmalar yapıyor.Şu ana kadar halis bey,ayşe hanım,sultan ve masal tohumları geliştirildi.Bu isimler tohumu geliştiren kişilere ait.Bugün için masal ismi ile geliştirilen tohum gözde diyebiliriz.Verim olarak dekar başına 650-700 kg ile tatmin edici düzeyde olduğu kesin.Her ne kadar Amerika’da bu oran dekar başına 1200 kg olsa da.Sektör liderlerinden aldığımız bilgilere bakılacak olur ise,yerli tohumların en büyük handikapı sert olması.Tat ve ağızda geç dağılma/dağılmama problemleri ise çözüm bekleyen diğer sorunlar olarak öne çıkıyor.

NC 7 SÜRDÜRÜLEBİLİR Mİ ?

Yer fıstığı tarımına içi kırmızı olan yerli tohumumuz ile başladık.Sonradan Amerika patentli NC7 hayatımıza girdi ve artık ülkemizde yer fıstığı tarımı tamamen bu tohum üzerinden devam etti ve ediyor.Bu tohumun dekar başına verimi 450 kg civarı.En büyük özelliği kurabiye kıvamında olması ve yeme kalitesinin yüksekliği.Lakin uzun vadede bu tohum ile devam etmek, bizi ithalata bağımlı hale getirebilir.Yaptığımız sektörel araştırmalardan gördük ki artık NC7 kısırlaşma eğiliminde.Bir an önce yerli tohumumuzu devreye sokmamız çok önemli..

Tüm bu değişkenlere vakıf olmamız,bizi derin bir üzüntüye sürüklemiş ve yerli ürünümüzün bir an önce hak ettiği değere kavuşması için elimizden geleni yapmamızın elzem olduğu gerçeği bir kez daha gözler önüne serilmiştir.