1

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türkiye ayçiçeği konusunda kendi üretimi kendi ihtiyaçlarını karşılamayan bir ülke,hatta Dünya genelinde en büyük ithalatçı konumunda.Bundan sebep ilk periyotta Dünya ayçiçeği üretim gelişmelerine bir göz atalım ve Türkiye’yi gelecekte ayçiçek hususunda nelerin beklediğini daha net görebilelim.

Konuya hemen bir grafikle başlayalım :

Dünya genelinde ayçiçeği üretiminde ciddi bir düşüş var.Bu düşüşü daha vahim kılan konu ise Dünya’nın en büyük iki ayçiçek üreticisi olan Rusya ve Ukrayna’nın  savaş halinde olması.

Savaşın tartışmasız en kırılgan kanadı olan Ukrayna’nın ayçiçeği üretiminde yaşayacağı kayıp,Dünya’ya pahalıya mal olacak ve bu kötü durumdan en büyük hasarı ise Türkiye alabilir.Bu bir yorum değil,rakamlar bunu söylüyor.Başta Ukrayna olmak üzere,en büyük üreticilerde yaşanan üretim kayıplarını diğer ayçiçeği üreticisi ülkelerin tolere etme şansı yok.Olayın bir başka tarafı ise yaşadığımız ve hala atlatamadığımız koronavirüs salgınının bıraktığı etkiler.Bu etkiler ne diyecek olursanız tabii ki korumacı politikalar.Yani ülkeler coronavirus döneminde gördüler ki gıdaya ulaşım artık eskisi kadar kolay değil ve hatta artık çok daha pahalı.Bu yüzden stok kapasitelerini artırdılar ve artık paranız olsa bile ihtiyacının olan ürünü bulamayabilirsiniz.Yani ‘’paramız var ki ithal ediyoruz’’ mazide kaldı.

PEKİ TÜRKİYE SEZONA NASIL BAŞLADI ?

Ayçiçek yağında yaşanan izdiham ve fiyatların ani yükselişi ayçiçeği üreticisini umutlandırdı ve görüyoruz ki ekim alanlarında bir artış oldu.Lakin olayın sadece ekimle bitmediğini bu yıl çok daha iyi anladık. Üretici girdi maliyetlerinde yaşanan afaki yükselişlerin verimliliği aşağı çekeceği ortada.Çiftçi bu maliyet yüküne dayanamadı ve bir noktada gerektiği gibi ürünü ile ilgilenemedi.Tarlada yaşanan bu gelişmelere rağmen TÜİK 2022 yılı ayçiçeği üretim beklentisini 2,6 milyon ton olarak açıkladı.USDA ( ABD Tarım Bakanlığı ) beklentisi 1,85 milyon ton…

YETERLİLİK ORANI !

Türkiye, ayçiçek özelinde kendi üretiminin kendi ihtiyacını karşılama oranı %60.Yani %40 dışa bağımlıyız. Türkiye’nin yıllık ihtiyacı olan ayçiçeği miktarı 3,5 – 3,6 milyon ton.Yani TÜİK rakamını baz alsak bile Türkiye’nin yıllık 1 milyon ton üretim açığı var.En önemli soruyu sormak için zeminimiz hazır : Üretimi artırmak için ne yapıldı ?

ZORLUKLARLA MÜCADELE SEZONU VE HAZİN SON

Tohumun tarlaya atılması ile birlikte sıkıntılar başladı. Tohum – Mazot – Gübre – Sulama maliyetleri çiftçinin belini bükmeye yetti de arttı bile.Bu noktada hep bir destek hep bir sübvansiyon beklendi ama bu beklenti karşılık bulmadı.Bakınız kredi demiyorum özellikle sübvansiyon diyorum,zira kredi bir destek değildir sadece borcun ertelenmesidir.Tam hasat yaklaştı derken özellikle Tekirdağ( Toplam Ayçiçeği üretiminin %50’si bu bölgede yapılıyor. ) bölgesinde çayır tırtılı istilası başladı ve bu istilanın ne kadarlık bir hasara sebep olduğu tam olarak bilinmiyor.Derken üretici tıpkı diğer ürünlerde( Fındık,Üzüm,Arpa,Buğday v.b. ) olduğu gibi yüksek mercilerden ayçiçek alım fiyatının açıklanmasını bekledi bekledi bekledi lakin bir ses çıkmadı ve hala bir açıklama yok.Ayçiçeğini sadece birlikler alıyor ve muhtemelen eskiden olduğu gibi yine fiyatın da bu birlikler tarafından açıklanması uygun görülmüş,fakat bu yıl özel bir yıl ve mutlak suretle fiyatın ve verilecek desteğin hasat öncesi hükümet tarafından açıklanması gerekiyordu.

Bu noktada,Tarım Kredi Kooperatifleri ve Çukobirlik  yağlık ayçiçeği alım fiyatlarını açıkladı :

Tarım Kredi Kooperatifi sözleşmeli çiftçi ürünü için alım fiyatı : 10.750 tl / ton

Tarım Kredi Kooperatifi  sözleşmeli olmayan çiftçi ürünü için  alım fiyatı :  10.450 tl / ton

Çukobirlik alım fiyatı : 11.250 tl / ton

Sezon başlamadan önce ‘’boş yer bırakmadan her yeri ekin’’ diyenlerin hasat başlamadan alım fiyatı açıklaması beklenmez mi ? Ayçiçeği, buğday-arpa gibi saklanması kolay bir ürün olmadığı için hasat öncesi fiyatın açıklanması gereken en önemli ürünlerden bir tanesi. Çiftçi mahsulünü hasat ettikten kısa süre sonra satmak zorunda.En erken hasadın başladığı bölge olan Tekirdağ,sonrasında Adana bölgesinde ortalama 10 – 12,50 tl/kg  üzerinden emekçinin ürünü el değiştiriyor. Peki zamanında ayçiçek yağı krizi yaşamamıza rağmen neden üretici korunmadı? Neden diğer ürünlerde olduğu gibi yüksek mercilerden alım fiyatı açıklanmadı ?

Tarım Kredi Kooperatiflerinin açıkladığı fiyat ideal mi ? Normal şartlarda ayçiçek fiyatı buğday fiyatının 2 katı olur. Bu yıl devlet desteği dahil buğday fiyatının 7,450 tl/kg olduğunu düşünecek olur isek, ayçiçek fiyatı ton başına 10.450 tl mi olmalı ? Yoksa en kötü şartlarda  7.450*2 = 14.900 tl/ton  olması gerekmez mi ?

EMEKÇİNİN HAKKI

Şu an ayçiçeği üreticilerinin beklenti fiyatı verilecek destek dahil 15 tl/kg’dır. 15 tl/kg’ın altında bir fiyat oluşumu çiftçinin bir parçasını koparmak ile eşdeğerdir. Dünya’nın en büyük üreticilerinden birisi olan Ukrayna’da geçen sezon 17,5 milyon ton olan üretim bu yıl 9,5 milyon tona,bir diğer büyük üretici olan Rusya’da üretim 15,5 milyon tondan 14,5 milyon tona düşmüş.Özellikle Ukrayna ve Rusya üzerinde durmamızın sebebi yaptığımız ayçiçek ithalatının %70‘i bu iki ülkeden.Bu bölgeden ürün almak artık çok zor,başka ülkelere yönelmemiz ise bize extra fiyat farkı olarak dönecektir.Bir de Dolar/TL kurunda yaşanması muhtemel yükselişi işin içine katacak olur isek, yıl sonu ayçiçek fiyatının 20 tl/kg olması en iyimser senaryo olarak karşımıza çıkar.

Bende diyorum ki, zorluklar içerisinde üretim yapan ve büyük beklenti içerisine giren emekçinin hakkını verin,verin ki bir sonraki sezona daha dinç uyanabilelim…

• Yıllardır sadece ayçiçek konuşuyoruz ama ayçiçek yağının rafinasyonu sırasında elde edilen çok kıymetli bir yan ürün var,bu ürünün adı ayçiçek lesitini. Gıda,ilaç,yem gibi birçok sektörünün en önemli girdilerinden birisi olan ayçiçek lesitini gelişmelerini kaçırıyoruz. Ayçiçek üretimini artırmamız sadece ülkemizin ayçiçek ithalatının önüne geçmeyecek,ayçiçek lesitini ithalatının da önüne geçecek ve hatta ayçiçek lesitini ihracatı bile yapabiliriz.Bir başka yazımda mutlaka ayçiçek lesitini konusuna değineceğim.